Doğal delikler dışında karın kaslarındaki bir yırtık aracılığı ile iç organların dışarı çıkarak deri altında yer alması karın fıtkını oluşturur. Beygir, sığır ve koyunlarda çok görülen bu lezyonda omentum ve bağırsaklardan başka uterus, karaciğer, dalak, mide, abomasum ve idrar kesesi fıtıklaşabilir.
Nedenler:
- Travmatik ve mekanik
- Atlarda çifte darbeleri,
- Sığırlarda boynuz vurmaları,
- Küt travmalar.
- Karın çeperinin apseleri,
- Tympanitis,
- İkiz gebelik, yavru keselerinin hidropsu ve asciteslerdeki fazla gerilmeler,
- Doğum anındaki şiddetli ıkınmalar.
Klinik Görünüm:
Karın fıtıkları dört dönem gösterir.
Birinci Dönem:
- 24-48 saat devam eder.
- Karın çeperinde değişik hacimli şişlik,
- Ağrı az veya yok,
- Fluktuasyon ve esneklik var Reponibilite ve kompresibilite mevcut.
İkinci Dönem:
- Hemoraji ve serum birikmesi sonucu bölge çabuk şişer.
- Çevre dokularda ödem şekillenir.
- Fıtık deliği ve fıtkın iç özelliği maskelenir
- Hematom ile karıştırılan bu dönem 5-6 gün devam eder.
- Fıtık deliğinin palpe edilebilmesi ve kesin tanının konabilmesi için ödemin azalması beklenir.
Üçüncü Dönem:
- Şişliğin merkezi dalgalı, periferi serttir.
- Alt tarafında da bir ödem bulunur Apse ile karıştırılır.
- 8-10 gün sürer.
Dördüncü Dönem:
- Fıtkın oluşumunu izleyen 2-3 hafta sonra şekillenir.
- Yangı belirtileri kaybolur.
- Reponibilite ve kompressibilite vardır.
- Fıtıklaşan organ reddedilebildiği gibi, fıtık deliği de palpe edilebilir.
Bir çok olgularda fıtık kesesi, periton ve deriden oluşur. Bazılarında peritondan iç kese yırtılır ve fıtık kesesi yalnız deriden ibaret olur. Bu gibi durumlarda bağırsakta, yangısel proçesler, enteritise neden olurlar ve yangısel eksudat kese içinde toplanır. Bazı olgularda yangı yavaş bir şekilde azalır; fakat özellikle periton ve bağırsak yırtılmalarında adhesionlar şekillenir. Karın fıtıklarında bağırsak boğulması az görülür; fakat ince bağırsağın büyük bir bölümünün ufak bir fıtık deliğinden geçmesi boğulmasına neden olabilir.
Tanı:
Birinci ve dördüncü dönemlerde:
- Reponibilite-kompressibilite var
- Fıtık deliğinin palpe edilebilir.
İkinci dönem: hematom ile karışır,
Üçüncü dönem apse ile karışır.
Prognoz:
- Fıtkın hacmi ve yeri ile ilgilidir.
- Fazla hacimli fıtıklar elverişsizdir;
- Fıtık deliği küçük ve açlık çukurluğunun üst bölümlerinde bulunanlarda prognoz daha elverişlidir.
- Sığırlarda erken tanı ve sağaltım önemlidir.
- Karın fıtkı koyunlarda da çok görülür; fakat ekonomik nedenlerle operasyon pek önerilmez.
Sağaltım:
- Karın operasyonlarına girişilemeyen devrelerde:
- Fıtık sargıları ve bandajlar,
- Irkiltisel veya vezikan ilaç sürülmesi.
- Bu ilaçların uygulanmasında, şekillenecek şiddetli yangısel şişkinlik ve ödemin basıncı ile, fıtıklaşan bağırsak bölümünde ve fıtık kesesinde nekrozların oluşabileceğini de hatırdan çıkarmamak gerekir.
Karın Fıtkı Operasyonu:
- Genel anestezi veya extradural anestezi
- Fıtkın bulunduğu yerin zıt tarafına veya yarı sırtüstü durumunda yatırılır.
- Fıtık deliğinin yeri ve şekli hakkında bilgi edinilir.
- Büyük hayvanlarda deri ensizyonu, fıtık deliğinin yanından yaklaşık bir el genişliği; Küçük hayvanlarda ise; iki parmak genişliği uzaklıkta yapılır.
- Fıtıklaşan organlar meydana çıkınca kontrol edilir.
- Bir yapışma yoksa deliğe en yakın yerinden başlamak üzere fıtıklaşan organların yavaş yavaş karın boşluğunda küt bir şekilde ayırt edilmesi denenir
- Iç fıtık kesesi varsa bu dikkatle ayrılır ve organ karın boşluğuna reddedilir.
- Boşalan kesenin dar olan boyun bölümü, ligatüre edilerek alt tarafı kesilip uzaklaştırılır.
- Eğer kese geniş bir tabanla devam ediyorsa içeriğinin reddinden sonra bu da dip kısmından kesilip uzaklaştırılır.
- Fıtık deliği; ilk dikiş periton ile m. obliquııs abdominus internus'a ikinci dikiş m. obliquus abdominus externus'a, konulmak üzere kapatılır.
- Deri ipek iplikle basit şekilde dikilir.
- Sonra bölgeye kalın bir pansuman konulur, fıtık sargısı sarılır,
- Bir hafta süre ile paranteral antibiyotik uygulanır.
- Fıtık deliğinin çok geniş olduğu durumlarda sentetik grefler kullanılır.